Pregabalina vs petydyna: która lepsza po septorhinoplastyce?

Jak przeprowadzono badanie?

Badanie to było podwójnie zaślepioną, randomizowaną próbą kliniczną przeprowadzoną na 100 pacjentach w wieku 19-45 lat, skierowanych do szpitali Uniwersytetu Medycznego Lorestan w latach 2023-2024 na zabieg elektywnej septorhinoplastyki. Pacjenci zostali losowo przydzieleni do dwóch grup przy użyciu randomizacji blokowej z blokiem o wielkości 4, przy stosunku alokacji 1:1. Badanie porównywało skuteczność prewencyjnej strategii analgetycznej z zastosowaniem pojedynczej dawki 150 mg pregabaliny podanej doustnie 1 godzinę przed zabiegiem z konwencjonalną strategią reaktywną polegającą na podawaniu 10-50 mg petydyny dożylnie w sali pooperacyjnej w przypadku wystąpienia bólu.

Populację badaną stanowiło 100 pacjentów, w tym 82% kobiet i 18% mężczyzn w grupie pregabaliny oraz 80% kobiet i 20% mężczyzn w grupie petydyny. Średni wiek wynosił 29,5 ± 6,46 lat w grupie pregabaliny i 27,6 ± 5,61 lat w grupie petydyny. Większość pacjentów (70% w grupie pregabaliny i 60% w grupie petydyny) miała 30 lat lub mniej. Wskaźnik masy ciała (BMI) mieścił się głównie w zakresie 18,6-24,9 (54% w grupie pregabaliny i 58% w grupie petydyny) oraz 25-29,9 (42% w grupie pregabaliny i 32% w grupie petydyny). Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic między grupami pod względem danych demograficznych.

Wszyscy pacjenci przeszli standaryzowany protokół znieczulenia ogólnego. Premedykacja obejmowała midazolam (0,02-0,03 mg/kg dożylnie, średnia dawka: 1,5 ± 0,3 mg w grupie pregabaliny, 1,4 ± 0,3 mg w grupie petydyny) i fentanyl (1-2 μg/kg dożylnie, średnia dawka: 100 ± 15 μg w grupie pregabaliny, 98 ± 14 μg w grupie petydyny). Znieczulenie indukowano propofolem (1,5-2,5 mg/kg dożylnie, średnia dawka: 140 ± 20 mg w grupie pregabaliny, 138 ± 19 mg w grupie petydyny) lub tiopentalem (4-6 mg/kg dożylnie, stosowanym w 10% przypadków w każdej grupie, średnia dawka: 350 ± 50 mg). Intubację ułatwiano po podaniu środka zwiotczającego – atrakurium (0,4-0,5 mg/kg dożylnie, średnia dawka: 30 ± 5 mg w obu grupach) lub cisatrakurium (0,15-0,2 mg/kg dożylnie, średnia dawka: 10 ± 2 mg w obu grupach). Znieczulenie podtrzymywano propofolem (4-6 mg/kg/h dożylnie, średnia dawka: 300 ± 50 mg/h w grupie pregabaliny, 295 ± 48 mg/h w grupie petydyny) i remifentanilem (0,05-0,2 μg/kg/min dożylnie, średnia dawka: 0,12 ± 0,03 μg/kg/min w obu grupach). Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w dawkach środków znieczulających między grupami.

Czy preoperacyjna pregabalina zmniejsza ból?

Badanie wykazało, że preoperacyjne podanie pregabaliny znacząco zmniejszyło pooperacyjne wyniki bólu w skali VAS w 2 i 4 godziny po operacji w porównaniu z grupą petydyny, która otrzymała dawkę ratunkową po wystąpieniu bólu. W 30 minut po zabiegu nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w ocenie bólu między grupami (p > 0,05). Jednak w 2 godziny po operacji średni wynik bólu w grupie pregabaliny wynosił 1,82 ± 1,54, podczas gdy w grupie petydyny 2,30 ± 1,03 (p = 0,049). W 4 godziny po zabiegu różnica była jeszcze bardziej wyraźna: 0,70 ± 0,99 w grupie pregabaliny wobec 1,10 ± 0,93 w grupie petydyny (p = 0,032).

Analiza parametrów hemodynamicznych wykazała brak istotnych statystycznie różnic między grupami w zakresie średniego skurczowego i rozkurczowego ciśnienia krwi we wszystkich punktach czasowych. Jedyną różnicą było wyższe średnie tętno wyjściowe w grupie interwencyjnej (83,84 ± 8,94 uderzeń na minutę) w porównaniu do grupy kontrolnej (80,64 ± 5,79 uderzeń na minutę) (p = 0,036). Ta różnica nie utrzymywała się w późniejszych pomiarach.

Częstość występowania nudności była porównywalna w obu grupach: 30 minut po operacji wystąpiły u 28% pacjentów w grupie pregabaliny i 32% w grupie petydyny; 2 godziny po zabiegu u 12% w grupie pregabaliny i 10% w grupie petydyny; 4 godziny po operacji u 4% w grupie pregabaliny i 2% w grupie petydyny. Żadna z tych różnic nie była statystycznie istotna. W grupie pregabaliny 4% osób, a w grupie petydyny 2% osób doświadczyło silnego bólu na podstawie wyrazu twarzy, ale różnica ta również nie była statystycznie istotna.

Jak działają pregabalina i petydyna?

Oceniano również działania niepożądane, takie jak zawroty głowy, senność i zaburzenia widzenia. Częstość występowania zawrotów głowy wynosiła 18% w grupie pregabaliny i 12% w grupie petydyny (p = 0,412), przy czym większość przypadków była łagodna i ustępowała w ciągu 2 godzin. Senność wystąpiła u 14% pacjentów w grupie pregabaliny i 10% w grupie petydyny (p = 0,589), głównie o łagodnym nasileniu. Zaburzenia widzenia były rzadkie, dotykając 4% pacjentów w grupie pregabaliny i 2% w grupie petydyny (p = 0,678), wszystkie łagodne i przejściowe. Nie odnotowano ciężkich przypadków w żadnej z grup.

Wyniki wskazują, że pregabalina podawana prewencyjnie jest skuteczniejsza w łagodzeniu bólu pooperacyjnego po septorhinoplastyce niż reaktywne podawanie petydyny. Pregabalina, analog GABA, funkcjonuje jako lek przeciwdrgawkowy, przeciwlękowy i przeciwbólowy, szczególnie w leczeniu bólu neuropatycznego. Jej mechanizm działania polega na presynaptycznym wiązaniu się z kanałami wapniowymi bramkowanymi napięciem, modulując uwalnianie neuroprzekaźników pobudzających, takich jak glutaminian i norepinefryna, co hamuje nadmierną pobudliwość neuronalną. W przypadku ostrego bólu pooperacyjnego pregabalina zmniejsza pobudzenie neuronów rogu grzbietowego wywołane uszkodzeniem tkanek.

Petydyna (meperydyna) jest opioidem stosowanym w umiarkowanym do silnego bólu, dostępnym w różnych postaciach. Jej wyższa rozpuszczalność w tłuszczach skutkuje szybszym początkiem działania w porównaniu do morfiny, z czasem trwania klinicznego 120-150 minut przy podawaniu w odstępach 4-6 godzin. Choć generalnie ma mniej działań niepożądanych niż morfina, petydyna może powodować nudności, wymioty, senność, zawroty głowy, pocenie się, zatrzymanie moczu i zaparcia. W przeciwieństwie do innych opioidów, nie wywołuje zwężenia źrenic.

Czy prewencyjny protokół poprawia leczenie bólu?

Badanie to potwierdza skuteczność podejścia prewencyjnego do kontroli bólu, które polega na podawaniu analgezji przed wystąpieniem bólu, co ma na celu zmniejszenie intensywności bólu i ogólnego zużycia leków przeciwbólowych poprzez zapobieganie centralnej sensytyzacji. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) zyskały popularność w łagodzeniu bólu w procedurach chirurgicznych ze względu na mniejszą liczbę działań niepożądanych, przystępność cenową i dostępność. Proaktywne leczenie bólu, czyli podawanie analgezji przed wystąpieniem bólu, uważa się za skuteczne w zmniejszaniu intensywności bólu i ogólnego zużycia środków przeciwbólowych poprzez zapobieganie centralnej sensytyzacji.

Protokół prewencyjny z zastosowaniem 150 mg pregabaliny doustnie zapewnił skuteczniejszą analgezję pooperacyjną niż standardowy protokół ratunkowy z użyciem petydyny dożylnej u pacjentów poddawanych septorhinoplastyce, przy niskiej częstości działań niepożądanych. Wyniki sugerują, że przyjęcie prewencyjnego podejścia multimodalnego, z pregabaliną jako kluczowym komponentem, może być prostą i skuteczną strategią poprawy leczenia bólu i satysfakcji pacjentów po operacjach rynoplastyki i innych zabiegach chirurgicznych.

Ograniczeniem badania jest stosunkowo mała wielkość próby i zastosowanie pojedynczej dawki pregabaliny (150 mg) oraz zakresu dawek petydyny (10-50 mg). Przyszłe badania powinny porównać te leki w podobnych warunkach podawania, ocenić lęk przedoperacyjny oraz zbadać optymalną dawkę pregabaliny i porównać ją z różnymi dawkami petydyny, jednocześnie monitorując szerszy zakres działań niepożądanych.

Podsumowanie

Badanie kliniczne przeprowadzone na 100 pacjentach poddawanych septorhinoplastyce wykazało, że prewencyjne podanie pregabaliny (150 mg doustnie na godzinę przed zabiegiem) jest skuteczniejsze w kontroli bólu pooperacyjnego niż reaktywne podawanie petydyny (10-50 mg dożylnie po wystąpieniu bólu). Analiza wyników w skali VAS pokazała istotnie niższe wartości bólu w grupie pregabaliny w 2 i 4 godziny po zabiegu, podczas gdy w 30 minut po operacji nie odnotowano różnic między grupami. Pregabalina, będąca analogiem GABA, działa poprzez modulację uwalniania neuroprzekaźników pobudzających, zmniejszając nadmierną pobudliwość neuronalną i pobudzenie neuronów rogu grzbietowego wywołane uszkodzeniem tkanek. Petydyna, jako opioid o szybkim początku działania, charakteryzuje się czasem trwania klinicznego 120-150 minut. Badanie nie wykazało istotnych różnic w częstości występowania działań niepożądanych między grupami, w tym nudności, zawrotów głowy, senności czy zaburzeń widzenia, które były głównie łagodne i przejściowe. Parametry hemodynamiczne pozostawały porównywalne w obu grupach, z wyjątkiem wyższego wyjściowego tętna w grupie pregabaliny. Wyniki potwierdzają skuteczność prewencyjnego podejścia do kontroli bólu, które poprzez zapobieganie centralnej sensytyzacji zmniejsza intensywność bólu i ogólne zużycie leków przeciwbólowych. Ograniczenia badania obejmują stosunkowo małą próbę oraz zastosowanie pojedynczej dawki pregabaliny, co wskazuje na potrzebę dalszych badań nad optymalnym dawkowaniem i szerszym spektrum działań niepożądanych.